The Role of Architects, Planners and Suppliers in Urban Rejuvenation

Ở Việt Nam, sự đổi thay của đô thị, tốc độ đô thị hóa nhanh chóng là những câu chuyện mang tính thời sự. Hạ tầng quá tải, những khu đô thị được thiết kế, quy hoạch từ nhiều năm trước nay phải gánh trên vai áp lực về quy mô dân số gấp nhiều lần so với trước đây. Trước những thách thức đó, đòi hỏi kiến trúc sư, nhà quy hoạch và nhà cung ứng cần nghiên cứu, đánh giá và đưa ra những sáng kiến giúp đô thị có thể thích ứng và phát triển phù hợp với quy hoạch và bối cảnh hiện tại.

Trẻ hoá đô thị được coi như một giải pháp toàn diện và cần thiết để cải thiện những khu vực đang dần bị lãng quên, xuống cấp hoặc cần chuyển đổi…. Trẻ hoá đô thị nhằm mục đích cải thiện cơ sở hạ tầng để thích ứng và phù hợp với bối cảnh đô thị. Những thay đổi này có thể tác động đến kinh tế, xã hội và bản sắc cảnh quan đô thị của thành phố. Trẻ hoá đô thị có thể  thực hiện theo các hình thức: cải tạo, xây mới hay chuyển đổi mục đích sử dụng.

TÁC ĐỘNG CỦA TRẺ HÓA ĐÔ THỊ ĐỐI VỚI KINH TẾ 

Trẻ hoá đô thị góp phần kích thích tăng trưởng kinh tế bằng cách thu hút các doanh nghiệp đầu tư và cải thiện cơ hội việc làm. Đã có những ví dụ thành công về các dự án có tác động mạnh mẽ thông qua trẻ hoá đô thị như: sự hồi sinh của Cheonggyecheon ở Seoul; Dự án Downtown ở Las Vegas, Nevada; Bảo tàng Guggenheim đã làm trẻ hóa Bilbao… Việc làm mới các dự án giúp cảnh quan thành phố trở nên sôi động và tràn đầy sức sống. Đồng thời, làm tăng giá trị dự án, khuyến khích đầu tư và thúc đẩy nền kinh tế địa phương.

TÁC ĐỘNG CỦA TRẺ HÓA ĐÔ THỊ ĐỐI VỚI XÃ HỘI 

Ngoài tác động đến kinh tế thì trẻ hoá đô thị cũng có những ảnh hưởng trực tiếp đối với xã hội: cung cấp các loại hình nhà ở, công trình phức hợp đa dạng, có khả năng đáp ứng mọi nhu cầu của người dân. Cũng như, cung cấp không gian công cộng, các hoạt động xã hội được khuyến khích tăng cường và tạo sự gắn kết xã hội, gìn giữ bản sắc khu vực.

Trên thực tế, đã nhiều dự án chuyển đổi các nhà máy công nghiệp cũ thành không gian sáng tạo. Như mới đây nhất, chuỗi tổ hợp Complex 01 (Tây Sơn, Hà Nội) được xây dựng trên nền móng nhà máy cũ vào những năm 1940 – 1960 đã nhận được nhiều sự quan tâm của cộng đồng, nhất là những bạn trẻ. KTS đã khởi tạo nên một “cuộc cách mạng mới” với COMPLEX 01 – tổ hợp đa chức năng: làm việc – học tập – mua sắm – cafe – giải trí… Mô hình này sẽ đáp ứng được nhu cầu rất lớn của các bạn trẻ muốn kết nối, khởi nghiệp và các cửa hàng vừa và nhỏ.

TÁC ĐỘNG CỦA TRẺ HÓA ĐÔ THỊ ĐỐI VỚI MÔI TRƯỜNG 

Trước những áp lực của quá trình đô thị hoá, các khu đô thị được thiết kế, quy hoạch từ nhiều năm trước nay phải gánh trên vai áp lực về quy mô dân số, hạ tầng xuống cấp, nhiều khu vực, công trình, dự án bị bỏ hoang hoặc sử dụng kém hiệu quả. Từ đó, có thể kéo theo những hệ quả xấu đến môi trường.

Việc trẻ hoá đô thị sẽ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống, cải thiện cơ sở hạ tầng và dịch vụ công cộng; cải thiện môi trường công cộng bằng cách phát triển không gian xanh và cải thiện mức độ vệ sinh, phản ánh tích cực về sức khỏe và hạnh phúc cơ bản của người dân.

TÁC ĐỘNG CỦA TRẺ HÓA ĐÔ THỊ ĐỐI VỚI BẢO TỒN DI SẢN VĂN HÓA 

Hiện nay, nhiều nhà máy cũ ở Hà Nội như cụm nhà máy Cao Xà Lá, nhà máy xe lửa Gia Lâm… đã và đang thực hiện việc di dời ra khỏi nội đô. Các công trình này mang trong mình cả những giá trị vật thể và phi vật thể, phản ánh những giai đoạn lịch sử của dân tộc. Hình thức không gian, cấu trúc, chi tiết, vật liệu khác biệt với không gian dân dụng thông thường mà thay vào đó là cấu trúc công nghiệp, giúp khơi gợi những ý tưởng mới mẻ, đánh thức tiềm năng sáng tạo. Đặc biệt, những công trình này thường nằm ở các vị trí trung tâm và có không gian rộng, đáp ứng nhu cầu đa dạng, biến đổi theo thời gian, phù hợp cho những sự kiện đông người. Việc làm trẻ hoá các không gian này giúp bảo tồn di sản văn hoá và duy trì các di tích lịch sử; Tăng cường khả năng tiếp cận di sản và các khu vực văn hoá…

VAI TRÒ CỦA KIẾN TRÚC SƯ TRONG VIỆC TRẺ HÓA ĐÔ THỊ 

Trẻ hoá đô thị là một khái niệm quan trọng đang được chú ý trong những năm gần đây. Đối với các kiến ​​trúc sư, đây là cơ hội thể hiện kỹ năng và tạo ra các thiết kế công trình mang tính biểu tượng mới, tái tạo công trình cũ thành những biểu tượng.

Một cách tiếp cận mà các kiến ​​trúc sư có thể thực hiện là tạo ra các khu phát triển sử dụng hỗn hợp kết hợp các không gian dân cư, thương mại và văn hóa. Cách tiếp cận này có thể tạo ra những cộng đồng sôi động, khuyến khích mọi người sống, làm việc và vui chơi trong cùng một khu vực.

Một cách tiếp cận khác là tái sử dụng các tòa nhà hiện có. Nhiều thành phố có nhà kho, nhà máy trống và các không gian công nghiệp cũ rất lý tưởng để chuyển đổi thành không gian dân cư và thương mại. Kiến trúc sư có thể biến những không gian này thành những căn hộ, văn phòng và không gian cộng đồng độc đáo, đầy phong cách và vẫn giữ được nét đặc trưng của tòa nhà ban đầu đồng thời cung cấp các tiện nghi hiện đại.

Ngoài việc thiết kế các tòa nhà mới và tái sử dụng những tòa nhà hiện có, các kiến ​​trúc sư cũng có thể tập trung vào việc cải thiện không gian công cộng. Điều này có thể bao gồm việc tạo ra các công viên, quảng trường mới và các không gian công cộng khác nhằm khuyến khích mọi người giao lưu và gắn kết. Bằng cách tạo ra những không gian công cộng hấp dẫn và dễ tiếp cận, các kiến ​​trúc sư có thể giúp nuôi dưỡng ý thức cộng đồng và tạo ra một môi trường đáng sống hơn cho cư dân.

Với kỳ vọng nâng cao chất lượng môi trường sống, hướng tới thông điệp “Tương lai không gian sống Việt Nam” của Chương trình LIXIL ALP 2023 – 2024, nhóm kiến trúc sư của công ty TA Landscape Architecture Vietnam đã đề xuất ý tưởng biến bãi chôn lấp rác thành công viên xanh. KTS Vũ Việt Anh, đại diện đơn vị bày tỏ: “Đề tài này không chỉ là một giải pháp kỹ thuật mà còn là một tuyên ngôn về sự bền vững và tinh thần trách nhiệm với môi trường. Nó chứng minh rằng, ngay cả từ những “vùng đất chết”, con người vẫn có thể kiến tạo nên những “thiên đường xanh”, mang lại lợi ích to lớn cho cộng đồng và đô thị”. 

Một khía cạnh quan trọng của trẻ hoá đô thị là đảm bảo rằng những phát triển mới phải bền vững và thân thiện với môi trường. Điều này có thể bao gồm việc thiết kế các tòa nhà tiết kiệm năng lượng và sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời. Kiến trúc sư cũng có thể kết hợp không gian xanh vào thiết kế của mình, điều này có thể giúp cải thiện chất lượng không khí và sử dụng năng lượng hiệu quả.

KTS Nguyễn Trường Lưu – Chủ tịch Hội KTS TP.HCM nhận định: “Người ta hay ví cơ cấu của một đô thị cũng như cơ cấu của một cơ thể con người, trong đó, hệ giao thông giống như hệ tuần hoàn trong cơ thể (hệ thống cao tốc, đại lộ giống như động mạch, tĩnh mạch chủ; hệ giao thông nội thị giống như các mạch máu nhỏ; hệ thống cây xanh giống như hệ hô hấp…). Việc “trẻ hóa đô thị” là công việc khoa học cho các kiến trúc sư. Kiến trúc sư có thể cải tạo không gian từng khu ở cũng như không gian đô thị, kiến trúc để hệ sinh thái của đô thị trở nên tốt hơn, trong lành và mới mẻ hơn”. 

Trẻ hoá đô thị là một khái niệm thú vị và quan trọng để các kiến ​​trúc sư khám phá. Bằng cách xác định các khu vực dần xuống cấp, tái sử dụng các tòa nhà hiện có, tạo ra không gian công cộng mới và thiết kế các tòa nhà bền vững và thân thiện với môi trường, các kiến ​​trúc sư có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc hồi sinh các khu vực này. Thông qua thiết kế của mình, các kiến ​​trúc sư có thể tạo ra những cộng đồng sôi động và gắn kết, mang lại lợi ích cho mọi người.

VAI TRÒ CỦA NHÀ QUY HOẠCH TRONG VIỆC TRẺ HÓA ĐÔ THỊ

Khác với các kiến trúc sư, nhà quy hoạch đô thị đóng một vai trò quan trọng trong việc trẻ hoá đô thị, định hình các thành phố và khu vực đô thị trở thành những địa điểm hữu dụng, hấp dẫn và bền vững nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Bằng cách xác định các không gian không được sử dụng đúng mức hoặc đang xuống cấp và xây dựng các chiến lược tái phát triển, trẻ hóa mang tính tổng thể và toàn diện, các nhà quy hoạch góp phần tạo ra các khu đô thị đáng sống và được tổ chức tốt nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho hàng triệu cư dân đồng thời thúc đẩy tăng trưởng và phát triển đô thị cân bằng.

PGS.TS Nguyễn Minh Hòa – Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển thành phố Hồ Chí Minh cho biết: “Quy hoạch đô thị (bao gồm quy hoạch không gian và quy hoạch kinh tế xã hội) là công việc sắp xếp, phân bổ tổ chức vật chất và tổ chức xã hội trong một không gian 5 chiều bao gồm không gian 3 chiều của tự nhiên, chiều thời gian, chiều tâm linh. Nhà quy hoạch ở tầm mức khác nhau (từ quốc gia, tỉnh thành cho đến công ty) đều có thể làm trẻ hóa địa bàn và công trình của mình thiết kế, xây dựng. Việc trẻ hóa có thể là tái sinh những địa điểm dường như bỏ đi như bãi rác, nhà kho, bãi tha ma; làm tươi trẻ cái cũ kỹ như nhà máy bị bỏ hoang, làm sống động đời sống cộng đồng đã tồn tại hàng trăm năm bằng cách cấy vào đó những vật thể và hoạt động sinh động, đưa những nhân tố mới vào trong các khu đô thị sắp xây dựng”. 

PGS.TS Nguyễn Minh Hòa cũng nhận định: “Trung tâm của TP Hồ Chí Minh là khu vực 930ha, trung tâm của Hà Nội là khu phố cổ đang được thổi hồn để trở nên sinh động, trẻ trung hơn rất nhiều là minh chứng cho thấy sự cố gắng của các nhà quy hoạch và các kiến trúc sư”. 

VAI TRÒ CỦA NHÀ CUNG ỨNG TRONG TRẺ HÓA ĐÔ THỊ

Việt Nam đang trải qua những chuyển đổi đáng chú ý, được thúc đẩy bởi công nghệ, sự thay đổi về sở thích, nhu cầu và trí tưởng tượng của người dùng. Sự phát triển này không chỉ định hình cách chúng ta sống mà còn ảnh hưởng đến sản phẩm, công nghệ được sử dụng trong quá trình trẻ hoá đô thị.

Khám phá bối cảnh không ngừng phát triển của cuộc sống đô thị, có thể thấy rõ rằng các phương pháp tiếp cận đổi mới và chiến lược thích ứng là chìa khóa để đáp ứng nhu cầu và mong đợi không ngừng thay đổi của người dân.

Nhà cung ứng đã thích nghi bằng cách không ngừng học hỏi, nghiên cứu và cải tiến các dòng sản phẩm nhằm đáp ứng nhu cầu mới của kiến trúc sư, chủ đầu tư và người dân. Sự đổi mới đóng một vai trò quan trọng trong việc truyền cảm hứng cho sự phát triển và trẻ hoá đô thị.

Chia sẻ về vai trò của nhà cung ứng trong quá trình “trẻ hoá đô thị”, ông Uchidate Katsuaki – Tổng Giám đốc LIXIL Việt Nam – Đại diện Đơn vị Sáng lập và Tổ chức cho biết: “Trong quá trình thiết kế sản phẩm cho không gian đô thị, nhà cung ứng đảm bảo lợi ích không chỉ về mặt tính năng mà còn chú trọng những trải nghiệm cảm xúc cho người sử dụng, tạo ra những không gian hấp dẫn, trực quan và thoải mái nơi mà mọi người có thể yêu thương mỗi ngày và tận hưởng những khoảnh khắc của cuộc sống. Thấu hiểu những nhu cầu này, các thương hiệu sản phẩm của LIXIL đều tập trung vào 3 xu hướng thị trường là đô thị hóa, sức khỏe và hạnh phúc, tính bền vững. Các sản phẩm mang đến trải nghiệm, không gian cảm xúc nơi người sử dụng được thư giãn, chăm sóc sức khỏe. Chúng tôi truyền cảm hứng và khuyến khích lối sống bền vững thông qua những cải tiến tính năng cho các sản phẩm vòi tắm, bàn cầu, bồn tắm, sen tắm, chậu rửa và các phụ kiện đảm bảo mục tiêu nâng cao tiêu chuẩn sống, tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường, hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn”. 

Khi các thành phố tiếp tục phát triển, sự kết hợp giữa đổi mới và xây dựng cộng đồng sẽ tạo ra những không gian đô thị không chỉ cung cấp công nghệ và thiết kế mới nhất mà còn mang lại cảm giác thân thuộc và kết nối sâu sắc, khiến chúng trở thành nguồn cảm hứng và sự tiến bộ cho các thế hệ.